Tavuklarda Kanibalizm Hastalığı ve Tedavisi

Gagalama, tavukların doğal davranışlarından birisidir. Bu davranışı araştırma ve çevrelerini tanıma amacıyla kullanırlar. Ancak bu davranış çeşitli nedenlere bağlı olarak birbirlerini gagalamaya ve hatta öldürmeye kadar varabilen bir sorun haline gelir. Bu soruna kanibalizm ismi verilmektedir. Kanibalizm tüm kümes hayvanlarında olduğu gibi tavuklarda da yaygın görülen bir problemdir. Kanibalizm çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Fakat sonrasında neden ortadan kaldırılmış olsa bile bu sorun bir davranış bozukluğu olarak devam edebilmektedir.

Kanibalizm davranışı özellikle büyük sürülerde ilk etapta fark edilmeyebilir. Basit tüy çekme problemleri şeklinde başlayan bu sorun kısa süre içerisinde sürüdeki diğer kanatlılarında olaya katılması ile ciddi bir problem halini almaya başlar. Özellikle öğrenilmiş bir davranış olması bu sorunun daha ciddi olarak karşımıza çıkmasına neden olur.

Tavuklarda Kanibalizm Nedenleri

Bu davranış her yaş ve ırktan tavuklarda görülebilir. Nedene bağlı olarak genellikle tüy çekme davranışı olarak başlayan bu sorun ileri aşamalarda özellikle de yaralanma meydana geldiğinde agresif bir gagalama davranışına dönüşebilmektedir. Bu sorunun altındaki başlıca iki ana etken besin eksiklikleri ve strestir.

Kanatlıların her dönemde yeterli besini alması gerekir. Eğer kullanılan yemler veya beslenme programı tavuğun besin ihtiyaçlarını karşılamıyorsa ve özellikle de vitamin ile mineraller bakımından yetersizse tavuklarda kanibalizm oluşma riski ciddi anlamda artmaktadır. Yapılan araştırmalarda da kanibalizm sorununun en önemli nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle tavukların her dönemde uygun ve yeterli bir şekilde beslenmesi, ticari işletmelerde ise rasyonların doğru ve dengeli bir şekilde hazırlanması gerekir.

Kanibalizm sorunun diğer önemli bir nedeni ise strestir. Kanatlılar oldukça hassas canlılardır ve strese karşı duyarlıdır. Stres ve strese neden olabilecek faktörlerin ortaya çıkması ile beraber birçok sorun ortaya çıkabilir. Kanibalizm ise bu sorunlardan birisidir. Aşırı kalabalık kümesler, aşırı sıcak veya soğuk ortam, parlak ışık yoğunluğu, yüksek nem, yetersiz ekipman, dış parazitler strese neden olabilecek faktörlerden bazılarıdır. Tüm bu faktörler birçok sorun ile beraber kanibalizm sorununa da neden olabilir.

Tavuklarda Kanibalizm Tedavisi

Öğrenilmiş bir davranış haline gelebilen kanibalizm sorununun bu aşamadan sonra tedavi edilmesi gerçekten zor olabilir. Bu nedenle bu tarz problemlerde tedaviden ziyade önleme ana amaç olmalıdır. Tedavide öncelikli olarak saldırgan tavukların belirlenmesi ve sürüden ayrılması gerekir. Bu sayede tedavi daha hızlı ve kolay bir şekilde ilerler. Sonraki aşamada ise neden ortadan kaldırılmalıdır. Yani strese neden olabilecek faktörler gözden geçirilmeli ve olumsuzluklar giderilmelidir. Ayrıca beslenme programı da aynı şekilde gözden geçirilmelidir. Son aşama olarak ise sürüde kalan tavukların gagalarının kesilmesi düşünülebilir.

Yapılan bazı çalışmalarda yüksel lif oranına sahip olan rasyonların ve besin maddelerinin kullanılması ile kanibalizm davranışının azaldığı gözlenmiştir. Bu nedenle riskli ve bu davranış problemi ortaya çıkmış sürülerde yüksek lifli besinler kullanmak avantaj olacaktır.

Sonuç olarak belirli faktörlere bağlı olarak gelişen bir davranış problemi olarak karşımıza çıkan kanibalizm hastalığından sürüyü korumak büyük ölçüde sizin elinizdedir. Yeterli beslenen ve stresten uzak sürülerde bu problem neredeyse yok denecek kadar azdır.