Tavuklarda Şişkin Baş Hastalığı ve Tedavisi

Şişkin baş hastalığı veya diğer ismi ile şişmiş kafa sendromu tüm dünyada tavuklar başta olmak üzere hindi, sülün gibi kanatlı hayvanları etkileyen viral bir hastalıktır. Hastalığa neden olan etken paramyxoviridae ailesinde yer alan bir pnömovirüstür. İlk olarak 1978 yılında Güney Afrika’da rapor edilmiş olan hastalık günümüzde tüm dünyada görülmektedir. Tavuklarda üst solunum yollarını etkileyen bulaşıcı ve önemli bir enfeksiyondur.

Hastalık çoğunlukla enfekte olan hayvanların ağız ve burun salgıları kaynaklı olarak hava yoluyla yayılır. Bunun dışında virüs ile enfekte olan yemlik, suluk gibi ekipmanlarda hastalığın yayılmasında önemli bir nedendir. Hastalık özellikle stres gibi nedenlerden kaynaklı olarak bağışıklık sistemi zayıflamış olan tavuklarda görülür. E. coli isimli bakteri genellikle ikincil bakteriyel enfeksiyon olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şişkin Baş Hastalığı Belirtileri

Hastalığa yakalanan tavuklarda tipik olarak baş bölgesi şişmiş durumdadır. Görülen bu baş şişmesinin nedeni göz çevresindeki periorbital ve infraorbital sinüslerin şişmesinden kaynaklanmaktadır. Bununla beraber hafif konjonktivit tablosu görülür. Bununla beraber enfeksiyondan etkilenen tavuklarda göz ve burun akıntısı, hırıltılı solunum, solunum güçlüğü, sinüzit, ses kısılması, iştahsızlık, kilo alımında azalma ve verim kaybı görülür. Hastalık özellikle damızlık broiler çiftliklerinde yaygın olarak görülmektedir. Bu çiftliklerde verim ve performansı olumsuz etkilemektedir.

Virüsün neden olduğu ana belirtiler bu şekilde olsa da genellikle ikincil bakteriyel enfeksiyonlarda etkilenen hayvanlarda kendisini gösterir. İkincil bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklı olarak yukarıda saydığımız belirtilere ilaveten ishal, topallama, çökme, tüylerde kabarma gibi belirtilerde görülebilir.

Ölüm sonrasında nekropsi yapılan tavuklarda seröz rinit, soluk borusu iltihabı ve bazen bronşit tablosu görülür. İkincil E. coli enfeksiyonlarına bağlı olarak hava keselerinde iltihaplanma, pnömoni ve perihepatit gibi tablolar görülebilir.

Şişkin Baş Hastalığı Teşhis ve Tedavisi

Enfeksiyöz bronşitis, yalancı veba hastalığı gibi bazı hastalıklar ile benzer semptomlar gösterdiğinden dolayı bunlardan ayırt edilmesi gerekir. Genel olarak hastalığın belirtileri ve nekropsi tablosu bu hastalıktan şüphe ettirir. Fakat kesin teşhis için alınan numunelerden PCR ve ELISA gibi yöntemler ile serolojik testler yapılır ve bu sayede kesin teşhis konabilir.

Şişkin baş hastalığının tedavisi antibiyotikler ve destekleyici tedaviyi içermektedir. Antibiyotikler ikincil bakteriyel enfeksiyonların önlenmesi ve tedavisi amacı ile kullanılır. Bunun yanında vitaminler ve bazı bağışıklık destekleyici ürünler destekleyici olarak kullanılabilmektedir. Bunun yanında hastalığa yakalanan hayvanların havalandırması ve altlığı iyi olan bölgelerde stresten uzak bir şekilde bakılmaları önemlidir. Yine tavukların içme sularına bu aşamada dikkat edilmesi gerekir.

Bu hastalıktan korunmak için tüm dünyada aşılar mevcuttur. Uygun yaşlarda sprey veya içme suyu yöntemi ile uygulanan aşılar sayesinde hastalık büyük ölçüde engellenmektedir. Bunun yanında genel biyogüvenlik kurallarına riayet edilmesi sürüye hastalığın bulaşmasını büyük ölçüde engeller.