Başlıklar
Tavuklarda Marek Hastalığı ve Tedavisi
Marek hastalığı özellikle tavukları etkileyen ve tüm dünyada yaygın olarak görülen viral bir hastalıktır. Hastalığa neden olan etken bir herpes virüstür. Özellikle Avrupa ve Amerika’da 1980’li yıllardan sonra sorun haline gelmiş ve giderek yaygınlaşmıştır. Hastalık çeşitli doku ve organlara tümörlere ve sinir sistemi bozukluklarına neden olmaktadır. Büyük ticari tavuk işletmelerinden, küçük kümeslerdeki tavuklara kadar her yerdeki ve bölgedeki tavukları etkileyebilir. Genç tavuklar hastalığa karşı daha duyarlıdır. Özellikle 8 ila 20 haftalık yaşlarda daha şiddetli seyrederken 3-4 haftalık yaşlardaki civcivlerde de görülebilir. Tavuklar bu hastalıktan etkilenen ana kanatlı türüdür. Hindiler ve diğer kanatlılar nadir olarak etkilenir.
Marek Hastalığı Formları ve Belirtileri
Marek hastalığı periferik sinir sistemi ile çeşitli doku veya organları etkileyebilmektedir. Etkilediği bölgeye göre çeşitli formlarda görülebilmektedir.
Nörolojik (Sinir) Formu: Periferik sinir sisteminde lenfoid bir infiltrasyona neden olur. Hastalığın hangi sinirleri etkilediğine bağlı olarak belirtilerde de farklılıklar gösterebilmektedir. Boyun bölgesindeki sinirlerin etkilenmesi ile boyunda bükülme ve sarkma, vagus siniri etkilendiğinde solunumda zorlanma gibi durumlar gözlenebilir. Ölüm oranları yaklaşık %20 civarındadır.
Geçici Felç Formu: Vazojenik beyin ödemi neticesinde genellikle birkaç gün süren ve boyun ile bacakları etkileyen felç durumu ve koordinasyon bozukları görülmektedir. Ölüm oranı %30’lara kadar çıkabilmektedir.
Oküler (Göz) Formu: Gözlerde meydana gelen lenfoid infiltrasyon sonucunda iris renginde, gözbebeği şeklinde ve boyutunda değişiklikler görülmektedir. Sorun aynı zamanda kısmi veya tam körlüğe de neden olmaktadır. Genellikle ileri yaşlardaki tavuklarda görülür ve nadirdir. Ölüm oranı %25’lerdedir.
Kutanöz (Deri) Formu: Özellikle bacak bölgesindeki deride gözlemlenmektedir. Bu bölgelerde dağınık veya kümelenmiş tüy foliküllerine neden olur. Yaygın görülür ve ölüm oranı düşüktür.
Viseral (İç Organ) Formu: Karaciğer, kalp, böbrek, dalak, mide gibi iç organlarda tümörlere neden olmaktadır. Belirtileri tümörlerin şekillendiği doku veya organa göre farklılıklar göstermektedir. Yaygın olarak görülür ve ölüm oranı %75’lere kadar çıkmaktadır.
Marek hastalığı formlarına göre yukarıda saydığımız belirtileri göstermektedir. Bunun yanında iştahsızlık, kilo kaybı, tüylerde kabarma, verim düşüklüğü gibi genel belirtilerde görülmektedir.
Marek Hastalığı Teşhis ve Tedavisi
Genel belirtiler, fiziksel muayene ve ölüm sonrası yapılacak olan nekropsi ile birlikte büyük ölçüde teşhis konulmaktadır. Özellikle nekropsi belirtileri diğer hastalıklardan ayırt etmede ciddi anlamda yardımcı olacaktır. Bunun dışında yapılacak olan serolojik testler ile hastalığın teşhisi net olarak konulabilmektedir.
Marek hastalığının bilinen bir tedavisi yoktur. Bu nedenle hasta hayvanların karantinaya alınması ve ticari işletmelerde imha edilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda sürüdeki diğer tavuklarında etkilenmiş olma ihtimali yüksek olduğundan takip etmek önemlidir.
Korunmada aşıların önemi büyüktür. Özellikle ticari işletmelerde ve profesyonel olarak bu işi yapan firmalarda aşı uygulamaları düzenli olarak yapılmaktadır. Fakat küçük kümeslerde, köy tavuklarında ve hobi amacıyla bu işle uğraşanlarda aşı konusunda aksamalar meydana gelebilmektedir. Aşı her ne kadar koruyucu olsa da biyogüvenlik kurallarına dikkat etmekte gerekir. Özellikle ticari işletmelerde genel biyogüvenlik kurallarına uymak marek hastalığı ve diğer birçok bulaşıcı hastalığın önlenmesinde önemlidir. Giriş çıkışlara dikkat etmek, kümes içlerinde ayrı kıyafet giymek, sürüye yeni katılacak olan canlıların bir süre karantinada tutulması, kümes boşaldığında tam olarak temizlik ve dezenfeksiyonunun yapılması dikkat edilmesi gereken başlıca kurallardır.