Tavuklarda İnfeksiyöz Bronşitis Hastalığı ve Tedavisi

İnfeksiyöz bronşitis, her yaş ve türden tavukları etkileyen, oldukça bulaşıcı ve çok yaygın olan viral bir hastalıktır. Hastalık solunum sistemini etkiler ve akut seyirlidir. Tüm dünyada en yaygın kanatlı hayvan hastalıklarından birisidir. Hastalık primer olarak solunum yolunu etkilese de üriner sistem ve üreme sistemleri üzerine de etkileri söz konusudur.

Tavuklarda İnfeksiyöz bronşitis hastalığına, zarf yüzeyinde karakteristik diken benzeri çıkıntılara sahip, zarflı, tek sarmallı bir RNA virüsü olan bir kanatlı koronavirüsü neden olur. Oldukça bulaşıcı olan virüs sürü içerisinde çok hızlı bir şekilde yayılır. Bulaşıcılık çok yüksek olmasına rağmen komplike olmayan enfeksiyonlarda mortalite yani ölüm oranı düşüktür. Virüsün birçok farklı suşu bulunmaktadır. Bazı virüs suşları böbrekler üzerine etkilidir ve böbrek yetmezliği sonucunda ölümlere neden olabilir. Aynı zamanda ikincil bakteriyel enfeksiyonlarda ölüm oranını yükseltmektedir.

Tavuklarda İnfeksiyöz Bronşitis Belirtileri

Hastalık tüm yaşlardaki tavukları etkilemekle beraber civcivlerde ve genç tavuklarda daha ciddi bir şekilde seyreder. Birincil belirtiler solunum sistemi ile alakalıdır. Tavuklarda öksürme, hapşırma, burun akıntısı, hırıltılı solunum, konjunktivit ve solunum güçlüğü en belirgin semptomlardır. Şiddetli vakalarda kafa bölgesinde şişmede yaygın olarak görülür. Hastalığın inkübasyon süresi kısadır. Virüs ile temastan sonra 18-24 saat içerisinde belirtiler görülmeye başlar. Belirtiler 2-3 hafta kadar sürebilir.

Hastalık tavuklarda verim üzerine de ciddi etkilere sahiptir. İştahsızlık, kilo kaybı, yumurta veriminde azalma, yemden yararlanma oranında azalma gibi belirtiler görülür. Aynı zamanda yumurtacı sürülerde yumurta kabuğu üzerine de olumsuz etkileri vardır. Hastalık dönemi boyunca yumurta kabuğu üretiminde artış ve yumurta kabuğunda buruşukluk görülebilir.

İnfeksiyöz bronşitis hastalığı ile beraber hasta hayvanın ve sürünün bağışıklığı olumsuz etkilenmektedir. Bunun neticesinde ikincil enfeksiyonlar da yaygın olarak görülmektedir.0İkincil bakteriyel enfeksiyon olarak Mycoplasma (M. gallisepticum veya M. synoviae) ve fırsatçı bakteriler (E. coli) en sık olarak karşımıza çıkanlardır. Bu durumlarda ishal, anemi, ayak problemleri gibi ekstra belirtiler görülmesi de muhtemeldir.

Tavuklarda İnfeksiyöz Bronşitis Teşhis ve Tedavisi

Klinik belirtiler, sürünün büyük kısmının etkilenmiş olması ve nekropsi bulguları hastalıktan şüphe ettirir. Nekropside özellikle solunum sistemine ait belirtiler karşımıza çıkmaktadır. Soluk borusu, sinüsler, hava keselerinde ve akciğerlerde lezyonlar görülür. Nefropatojenik suşlarla enfekte olan tavuklarda böbreklerde şişme ve soluk renk gözlemlenir. Bu hastalığın Newcastle hastalığı, enfeksiyöz laringotracheitis, avian metapneumovirus ve mikoplazmaların neden olduğu hastalıklardan ayırt edilmesi gerekir. Hastalığın net olarak teşhisinde serolojik testler kullanılmaktadır. ELISA veya HI yöntemleri ile antikor titresinin belirlenmesi ve PCR yöntemi ile direk olarak virüs tespiti tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.

Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur. Yapılacak olan antibiyotik uygulamaları ikincil bakteriyel enfeksiyonların neden olduğu tabloyu hafifletmesine rağmen infeksiyöz bronşitis hastalığının seyrini değiştirmez. Aynı zamanda bakım koşullarının düzeltilmesi ve destekleyici ilaçlar ile ölüm oranları düşürülebilir.

Hastalıktan korunma çok daha önemlidir. Bu hastalığa karşı aşılama dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Doğru bir aşılama programı ile sorun büyük ölçüde çözümlenmiştir. Virüsün farklı suşları olduğundan dolayı aşılamada doğru suşların seçilmesi de büyük önem taşır. Civciv yumurtadan yeni çıktığında ilk doz aşısı yapılmalı ve 2 hafta sonra aşı tekrar edilmelidir. Özellikle hobi amacıyla kanatlı hayvan besleyenler ve serbest gezen yumurta tavukçuluğu yapan küçük işletmeler civcivlerin aşılı olduğundan emin olmalıdır. Sonrasında ise genel biyogüvenlik kurallarına uyulması hastalığı da büyük oranda önler.