Başlıklar
Tavuklarda Mantar Hastalığı ve Tedavisi
Tavuklarda mantar hastalıkları, ökaryotik canlılar olan küf ve mayaların neden olduğu hastalıklardır ve oldukça yaygın olarak görülür. Tavuklarda en sık karşılaşılan mantar türleri aspergilloz, kandidiyazis ve mukomikozisdir. Mantar enfeksiyonları tavuklarda bir organ veya dokuya doğrudan etki edebileceği gibi mantar tarafından üretilen toksinlerin neden olduğu dolaylı etkilerde görülebilir. Bunun dışında önemli olan konulardan birisi bazı mantar enfeksiyonlarının zoonoz oluşudur. Yani bu enfeksiyonlar tavuklardan insanlara bulaşabilir.
Mantar hastalığı özellikle genç hayvanlarda yüksek oranda bulaşmaya ve ölüme neden olabilir. Bunun dışında ticari tavuk işletmelerinde ciddi anlamda ekonomik kayıplara sebebiyet vermektedir.
Mantarlar çevrede doğal olarak bulunabilen mikroorganizmalardır. Özellikle nemli ve organik olan alanlarda yaygın olarak görülür. Tavuklar çoğunlukla herhangi bir belirti ve hastalık göstermeden sürekli olarak mantarlara maruz kalır. Fakat çeşitli nedenler ile tavuğun bağışıklık sisteminin zayıflaması hastalık ve belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olur. Bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilecek faktörler ise şunlardır:
- Strese neden olabilecek her türlü etken
- Kötü ve hijyenik olmayan bakım koşulları
- Yüksek sıcaklık, yüksek nem ve yetersiz havalandırma
- Beslenme yetersizlikleri ve düzensizlikleri
Aspergilloz
Aspergillus cinsi mantarların neden olduğu enfeksiyonlardır. Tavuklarda en sık karşımıza çıkan etken ise Aspergillus fumigatus’dur. Bunun dışında A. flavus ve A. niger önemli etkenler olarak sayılabilir. Fırsatçı mantarlar olan Aspergillus cinsleri doğal olarak tavukların akciğer ve hava keselerinde bulunabilir. Bağışıklık sisteminin baskılanması ile belirtiler ortaya çıkar.
Aspergilloz sorununda genellikle ilk lezyonlar akciğer ve hava keselerinde ortaya çıkmaktadır. Sonrasında diğer doku ve organlara yayılabilir. Ortaya çıkan belirtiler arasında soluk almada zorlanma, öksürük, hırıltılı solunum, kornea ülserleri ve burun akıntısı öncelikli olarak sayılabilir. Akut seyirli olduğu için tedavisi zordur ama genel olarak antibiyotikler ve bağışıklık destekleyici vitaminler tedavide kullanılmaktadır.
Kandidiyazis
Candida cinsi mayaların neden olduğu enfeksiyonlardır. En sık karşılaşılan etken ise Candida albicans’tır. Bu maya türü tavukların sindirim sisteminde doğal olarak bulunmaktadır. Sağlıklı tavuklarda sindirim sistemi florası ile bu ve benzer patojen mikroorganizmalar arasında bir denge söz konusudur. Özellikle bağırsak florasını etkileyen antibiyotik kullanımı ve bağışıklık sisteminin baskılanması bunun bir hastalık olarak karşımıza çıkmasına neden olabilir.
Hastalığa ait lezyonlardan ilk olarak yemek borusu, taşlık ve bağırsaklar etkilenir. Ortaya çıkan belirtiler arasında ise iştahsızlık, halsizlik, tüylerde kabarma, büyüme geriliği, kilo kaybı ve ishal öncelikli olarak sayılabilir. Enfeksiyonun diğer doku ve organlara yayılması ile böbrekler ve sinir sistemi ile alakalı belirtilerde ortaya çıkabilir.
Tedavide antifungal bazı ilaçların kullanımı ile başarı sağlanabilmektedir. Bu ilaçların yanlış kullanımı direnç oluşumuna neden olabileceğinden doğru doz ve zamanda kullanılması gerekir.
Mukomikozis
Bu mantar hastalığının nedeni genellikle yem ile alakalıdır. Yem ile gelen etkenler akciğer, göz ve omur başta olmak üzere çeşitli doku ve organlara yayılabilir. Etken ile kontamine olmuş yem ile beraber yanlış antibiyotik kullanımı enfeksiyonu tetikler. Çeşitli antifungal ilaçlar kullanılabilmesine rağmen tam olarak başarı sağladığı söylenemez.
Kanatlılarda Mantar Hastalıklarının Önlenmesi ve Kontrolü
Genel olarak mantar enfeksiyonları fırsatçı enfeksiyonlardır. Bağışıklık sisteminin güçlü tutulması ve gerekli önlemlerin alınması ile hastalık büyük ölçüde kontrol edilebilir.
- Doğru bir rasyon ve düzenli beslemeye dikkat etmek gerekir.
- Strese neden olabilecek faktörleri mümkün olduğunca azalmak gerekmektedir.
- Bakım koşulları optimumda tutulmalı, sıcaklık ve nem seviyelerine dikkat edilmelidir.
- Mümkün olduğunca antibiyotik kullanımı azaltılmalıdır.