Kanatlı Hayvanlarda Görülen Parazitler ve Tedavileri

Kanatlı hayvanlarda iç parazitler ve dış parazitler yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır. İstisnai olarak bazı türler haricinde çok ciddi enfeksiyon ve ölümlere neden olmasa da; kanatlı hayvanlarda yarattıkları stres, huzursuzluk ve verim kaybı nedeni ile parazitler oldukça önemlidir. Aynı zamanda parazitler bazı bulaşıcı hastalıkların yayılmasına neden olarak dolaylı yoldan da ciddi sağlık sorunlarına sebebiyet verebilmektedir.

Kanatlı Hayvanlarda Dış Parazitler

Kanatlı hayvanlar en sık görülen dış parazitler bit ve akarlardır. Dış parazitler kanatlı hayvanlarda başlıca; huzursuzluk, anemi, kaşıntı, verim kaybı, büyüme geriliği, tüylerde dökülme gibi belirtilere neden olur. Ülkemizde en yaygın olarak beslenen kanatlı türü olan tavuklarda da dış parazit olarak bit yaygın olarak görülmektedir.

Tavuklarda ve diğer kanatlılarda Menacanthus stramineus (vücut biti) başta olmak üzere Menopon gallinae, Lipeurus caponis, Cuclotogaster heterographus, Goniocotes gallinae gibi birçok bit türü görülebilmektedir. Tüylerin arasında ve deri üzerinde yaşamlarını sürdüren bitler deriye ısırık yaraları açabilir. Bu yaralardan sızan serum ve akıntılar ayrıca deri döküntüleri ile beslenirler. Kanatlılarda görülen bitler yaşamı tehdit etmiyor olsa da şiddetli istilalarda ciddi rahatsızlık, huzursuzluk ve cilt tahrişine neden olabilir. Piretrum içeren çeşitli ilaçlar ile bitleri kanatlı hayvanlardan ve kümeslerden uzaklaştırmak mümkündür. Fakat bitlerin yaşam döngülerini dikkate aldığımızda ilacın belirli aralıklar ile 3-5 kere uygulanması gerekir. Aynı zamanda bit sorununda kümeslerin temizliği ve ilaçlanması da önemlidir.

Kırmızı akar yani bilimsel ismi ile Dermanyssus gallinae kümes hayvanı yetiştiricilerinin oldukça sık karşılaştıkları bir parazit sorunudur. Özellikle yabani kuşlar bu parazitin taşınmasına aracılık eder. Hızlı bir yaşam döngüsüne sahip olan kırmızı akar ayrıca çok dayanıklıdır. Herhangi bir kanatlıdan beslenmeden 1 yıl kadar yaşayabilir. Ayrıca gizlenme yetenekleri de çok iyidir. Kümes ve barınaklarda en küçük çatlaklara bile saklanarak uzun süre yaşamlarına devam edebilir. Tedavisinde uygun ve toz şeklindeki antiparaziter ilaçlar kullanılır. Kümes ve barınak temizliği de ayrıca ve detaylı olarak yapılmalıdır. Kırmızı akar dışında kanatlılarda soruna neden olabilen birkaç akar türü daha bulunmaktadır.

Kanatlı Hayvanlarda İç Parazitler

İç parazitler başta bağırsaklar olmak üzere kanatlı hayvanlarda akciğer, soluk borusu, yemek borusu, mide, göz gibi soku ve organlara yerleşerek zarar verir. Özellikle kilo kaybı, büyüme geriliği ve verim kaybı nedeni ile ticari işletmelerde önemlidir. Kanatlı hayvanlarda çeşitli yuvarlak solucanlar, tenyalar ve protozoalar sorun oluşturmaktadır.

Yuvarlak solucanların bazı çeşitli kanatlı hayvanlarda yaygın olarak görülmektedir. Ascaridia galli en yaygın gördüğümüz ve en büyük yuvarlak solucandır. Bağırsaklara yerleşen bu parazit ciddi verim kayıplarına ve bağırsak tıkanıklığına neden olabilir. Kıl kurtlarından Capillaria obsignata sindirim sisteminde Syngamus trakea ise solunum sisteminde sorunlara neden olabilen önemli örneklerdir. Bunun dışında tenyalarda kanatlı hayvanlarda görülmektedir. Genel olarak bu iç parazitlerin tedavisinde flubendazol ve diğer antelmentik ilaçlar kullanılır.

Protozoa türlerinden ise en önemlisi koksidiyoz hastalığına neden olan Eimeria cinsindeki protozoalardır. Kanatlı hayvanlarda oldukça ciddi sorunlara, verim kaybına ve ölümlere neden olur. Bağırsaklara yerleşen bu türler bağırsakların yapısını bozar ve kanamalara neden olur. Bunun sonucunda ise kanlı ishal gibi belirtiler oluşur. Tedavisi antikoksidiyal ilaçlarla yapılır ve normal bağırsak florasını eski haline getirmek için probiyotiklerde kullanılmaktadır.