Tavuk ve Civcivlerde Kanlı İshal Hastalığı ve Tedavisi

Tavuklarda solunum sistemi ve sindirim sistemi ile ilgili sorunlar yaygın olarak görülür. Sindirim sistemi hastalıkları ve sorunlarının en önemli belirtisi ise ishaldir. İshal her ırk ve yaştan tavukları etkileyebilen ve altında ciddi hastalıklar yatabilen bir semptomdur. İshal tavuk ve civcivlerde farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. Kanlı ishal ise bu şekillerden birisidir. Genel bir değerlendirme yaptığımızda tavuk ve civcivlerde karşımıza çıkan kanlı ishal genellikle ciddi bir sorun veya hastalığın habercisidir. Kanlı ishalin en yaygın nedeni olan koksidiyoz kaynaklı olarak karşımıza çıkan kanlı ishale aynı zamanda kanlı ishal hastalığı da denilmektedir.

Tavuk ve Civcivlerde Kanlı İshal Nedenleri

Tavuklarda çeşitli nedenlerden kaynaklı olarak kanlı ishal görülebilir. Tüm dünyada ve ülkemizde kanlı ishalin en önemli nedeni ise koksidiyoz hastalığıdır. Yani bir tavuk veya civcivde kanlı ishal görülüyorsa ilk olarak bir protozoa hastalığı olan koksidiyoz akla gelmelidir. Bunun dışında çeşitli bakteriyel enfeksiyonlar, bağırsak parazitleri, böbrek hasarı ve hastalıkları, çeşitli viral enfeksiyonlar, yem içeriğindeki yüksek protein oranı ve yabancı cisimlerde kanlı ishale sebep olabilir.

Yukarıda söylediğimiz gibi sorunun altında genellikle koksidiyoz hastalığı yatmaktadır. Koksidiyoz hastalığı Eimeria adı verilen protozoa grubundaki canlıların neden olduğu ve öncelikli olarak bağırsakları etkileyen bir hastalıktır. Yaygın olarak görülmektedir ve özellikle 10 haftalık yaştan küçük olan tavuklarda daha yaygın ve şiddetlidir. Eimeria türleri bağırsakların çeşitli bölgelerine yerleşerek burada hemoraji yani kanamalara neden olur. Bunun neticesinde ise dışkıda kan görülür.

Koksidiyoz dışında özellikle sindirim sistemini etkileyen bazı bakteriyel ve viral enfeksiyonlarda hemorajik enterite neden olarak kanlı bir dışkı ve ishale neden olabilmektedir. Tavuklarda bağırsak içerisine yerleşebilen çok sayıda iç parazit vardır. Bu iç parazitler özellikle yoğun olduklarında bağırsak duvarına zarar vererek kanamalara neden olur ve kanlı bir dışkı ya da ishal görülebilir. Nadirde olsa yutulan yabancı cisimlerde sindirim sisteminde kanama ve sonrasında kanlı dışkıya neden olmaktadır.

Kanlı ishal sorunun altında yatan nedene göre diğer farklı belirtilerinde görülmesi muhtemeldir. Koksidiyoz durumunda kanlı ishal ile birlikte iştahsızlık, anemi, kilo kaybı, verimde azalma, tüylerde kabarma ve halsizlik sık görülen belirtiler arasındadır. Diğer nedenlerde de bunlara benzer genel belirtiler ortaya çıkar.

Tavuk ve Civcivlerde Kanlı İshal Tedavisi

Koksidiyoz kaynaklı olarak karşımıza çıkan kanlı ishallerde her ne kadar verim ve performans kaybı yaşanıyor olsa da tedavide mümkündür. Koksidiyoz tedavisinde en popüler ilaç amprolium adı verilen bir ilaçtır. Bu ilaç parazit alımını ve çoğalmasını engelleyerek etki gösterir ve hastalığın tedavisinde oldukça etkilidir. Bunun dışında bazı antibiyotiklerde koksidiyoz hastalığında kullanılabilmektedir. Bunun yanında tavuklarda destekleyici ve bağırsak sistemini düzenleyici vitamin ve probiyotiklerde tedavide kullanılabilmektedir.

Kanlı ishal sorunu diğer nedenlerden kaynaklı olarak ortaya çıkmışsa nedene göre uygun bir tedavi yöntemi belirlenmelidir. Bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotikler, viral enfeksiyonlarda özellikle sekonder bakteriyel enfeksiyonları önlemek amacı ile yine antibiyotikler, iç parazit kaynaklı vakalarda antelmentik ilaçlar tedavide kullanılmaktadır.

Tedavi ile beraber hastalığın önlenmesi de önemlidir. Özellikle ciddi verim kayıplarına ve ölümlere neden olabilen koksidiyoz hastalığı önlenebilir bir hastalıktır. Genel olarak beslenemeye dikkat edilmesi, uygun yemlerin verilmesi, koksidiyoz gibi aşısı olan hastalıklara karşı aşı uygulamalarının yapılması, temizlik ve hijyene dikkat edilmesi sorunu büyük ölçüde çözecektir.