Tavuklarda Beyaz İshal (Pullorum Hastalığı) ve Tedavisi

Pullorum hastalığı tavuklarda Salmonella pullorum adı verilen bir bakterinin neden olduğu ve özellikle civciv ve genç tavuklarda şiddetli olan bir enfeksiyondur. Hastalık aynı zamanda beyaz ishal hastalığı ismi ile de bilinir. Dünya’nın birçok gelişmiş ülkesinde ticari işletmelerde yaygın olarak görülmeyen bu hastalık özellikle hobi amacı ile tavuk besleyenlerde ve küçük kümeslerde görülmektedir. Bulaşma genel olarak dikey bulaşma dediğimiz damızlık ve yumurta acılığı ile olmaktadır. Bunun yanında enfekte olan tavukların ağız ve burun sıvıları ile dışkıları da bir bulaşma kaynağı olabilir. Bulaşma genellikle damızlık ve kuluçkahane kökenli olduğundan dolayı gençlerde daha yaygın görülür ve yüksek ölümlere sebebiyet verebilir.

Tavuklarda Pullorum Hastalığı Belirtileri

Özellikle ilk 2-3 haftalık yaştaki civcivlerde neredeyse %100’e yaklaşan ölüm oranlarına sebebiyet verebilir. Yetişkinlerde de ölüm görülse de ölüm oranları daha düşüktür. Etkilenen tavuklarda iştahsızlık, depresyon, tüylerde kabarma, tüylerin yapısında bozulma, gözlerde kapanma, soluk alıp vermede zorlanma, topallama ve beyaz ishal görülebilir. Aynı zamanda etkilenen tavuklar genellikle sıcak ortamlarda durmayı tercih ederler. Enfeksiyonu atlatarak hayatta kalan tavuklar normale göre daha küçük boyutludur ve büyüme geriliği meydana gelmiştir. Ayrıca bu tarz tavuklar asemptomatik yani belirti göstermeyen birer taşıyıcı haline gelmiştir ve her zaman risk oluşturacaktır.

Ölen tavuklarda yapılan nekropside lezyonlar karaciğer, akciğer, dalak, kalp, taşlık ve bağırsaklarda görülebilir. Civcivlerde yumurta sarısı emiliminin olmaması ve diğer doku ile organlarda gri lezyonlar bu hastalıkta görülen başlıca nekropsi bulgularıdır. Bazen sekum adı verilen bağırsak bölgesinin içeriği peynirimsi bir kıvam ve renk alabilir.

Teşhis aşamasında görülen lezyonlar pullorum hastalığından şüphe ettirebilir. Fakat net olarak tanı, Salmonella pullorum’un izolasyonu, tanımlanması ve serotiplendirilmesi ile doğrulanmalıdır. Yetişkin tavuklarda enfeksiyonlar serolojik testler ve ardından mikrobiyolojik kültür ve tiplendirme ile yapılır. Bunun dışında PCR ve ELISA testleri de bu sorunun teşhisinde kullanılabilmektedir.

Tavuklarda Pullorum Hastalığı Tedavisi

Tedavisi özellikle ticari işletmelerde düşünülmemelidir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi enfekte olan sürülerin tedavisi taşıyıcılık durumunu bitirmez ve bu tarz hayvanlar her zaman taşıyıcı kalır. Bu nedenle dünyada tedavisi önerilmektedir. Fakat değerli, hobi amaçlı bakılan ve damızlık değeri olmayan tavuklarda çeşitli antibiyotikler kullanılabilmektedir. Asıl amaç her zaman enfeksiyondan korunma ve Salmonella pozitif olan tavukların sürüden ayrılmasıdır.

Enfeksiyondan korunmayı sağlamak için damızlık sürülerin düzenli olarak serolojik testler ile kontrol edilmesi gerekir. Bunun dışında genel biyogüvenlik tedbirlerine her zaman uyulmalıdır.